Bergamot kökeni hakkında fikir birliği yoktur. Kaynaklara göre bergamot'un adından (Citrus bergamia) XIV yüzyılda bahsedildiği ve ana vatanı olarak İtalya'nın güneyindeki Calabria bölgesi işaret edildiği belirtilir. Bu bitkinin ekildiği bilinen ilk meyve bahçesi bilgisi 1750 yılından ve Nicola Parisi adında bir kişiye aitmiş. Farklı kaynaklara göre ise bergamot antik Mısır'da daha önceden biliniyordu.
Bu acı portakal ağcının(Citrus aurantium bergamia – Rutaceae) Kristof Kolomb tarafından Kanarya Adalarından getirildiği de sanılmaktadır. Günümüzde bu ağaç Güney İtalya'da Calabriya ve Sicilya'da yağı için özel olarak yetiştirilir; Afrika'da ekili küçük alanlar var, özellikle de Fildişi Kıyısı, Arjantin ve Brezilya.
Ağaçlar Narenciye ailesinin diğer üyelerinden oldukça küçüktür. Botanik alanındaki son araştırmalara göre bergamot bir çeşit limonun (Citrus limetta) ve buruk portakal (Güney Vietnam kökenli Citrus aurantium) türü arasındaki doğal melezleme yoluyla meydana gelmiş. Ağaç nisan ayında çiçeklenir ve armut şeklinde küçük sarı meyveleri ise aralık-şubat arası hasat edilir. Bergamot armudu adı ile anılması ve bey armudu adı olası kökenini düşündürmüştür. Bu ağacın yaprağı, meyvesi ve özellikle de tohumunun Osmanlı tıbbında önemli bir ilaç olduğu, ve bir diğer kaynaklarca Bergamot ağacı ve meyvesinin 16. yüzyılda Avrupa’ya Bergama’dan götürülen numunelerle tanıtılmış olduğu
da muhtemel. Günümüz Türkiye'sinde Akdeniz ve Ege bölgesinde ne yazık ki az sayıda mevcut.
Bi başka farklı bir yorum ise İtalya'nın Lombardiya bölgesindeki Bergamo şehri(ki orada ilk olarak bergamot ağacı yağı satılmış olduğu bilinmekte) ile bergamot adı arasındaki bağa işaret edilmiş.
Aromatik bergamot yağı parfümeride, aynı zamanda mutfakta, çeşitli tatlı ve içeceklerde yaygın olarak kullanılır. Bugün, 1600 hektar alana bergamot ağacı dikili . Onlardan yaklaşık 100 ton aromatik yağı elde edilir . Bir kilogram bergamot yağ elde etmek için 200 kg meyve gereklidir.
Tüm üretiminin yaklaşık % 60 İtalya'nın güneşli Calabria bölgesinde yoğunlaşmıştır. Hatta bergamot ağacı bu bölgenin ve Reggio Calabria kentinin sembolü haline gelmiştir. Bu güzel ağaçlar Akdeniz ve Ege kıyılarında ve Kuzey Afrika'da büyümekte. Aromatik ham maddenin en büyük ithalatçısı Fransa ve bu anlaşılabilir. Birçok eski el yazması ve bitkiler hakkında yazılan kitaplar Bergamot yağın orada on altıncı yüzyıldan beri kullanıldığını belirtir.
1709 yılında italyan göçmen Johann Maria Farina'nın Köln'de kurduğu parfüm fabrikası dünyada kurulmuş olan en eski kozmetik işletmesi sayılır. Farina yeni vatanını onurlandırma düşüncesiyle ürününe Eau de cologne (Köln suyu) adını verir. Parfümün ana aromasını veren bergamot'a limon, portakal, biberiye ve çeşitli bitkiler eklenmiştir. Bergamot yağı hoş ve canlandırıcı aroması ile en iyi uçucu yağ olarak kabul edilir. İtalyanlar bergamotu sadece hoş kokusu için değil, soğuk algınlığı ve cilt problemlerinde de kullanmışlar. Kuzey Afrika'da ise kötülük ve tehlikeye karşı koruduğu inancıyla voodoo büyüsünde kullanılmış.
Bergamot'un aromaterapide kullanılmasının temel nedeni antiseptik özellikleridir. 300'den fazla bileşenden oluşmaktadır. Başlıcaları: linalil asetat (% 30-60), linalol (% 11-22) ve diğer alkoller, terpenler, alkanlar ve furocoumarins (örneğin, bergapten, 0,3-0,39%). Bergamot yağı kozmetikte yaygın olarak kullanılmakta: sabun, parfüm, traş sonrası losyonlarında.
Bergamotun reçeli ve şurubu yemekleri hazmettirici olarak mideyi kuvvetlendirici, karın ağrılarını teskin edici, mide bulantılarını giderici, sindirime yardımcı etkili olduğu gözlenmiştir. Tıp kitaplarında bu şurupların nasıl hazırlanması gerektiği anlatılmıştır. Bergamot ağacının yaprağını çiğnemek, ağızdaki istenmeyen kokuları giderici etkisinden dolayı kullanılır.
Bergamotlu çayın aromatik lezzeti ise bir başka hikaye...
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder